Het aantal mensen met dementie in de Provincie Groningen is een 10.000 mensen in 2018. Het aantal zal ook nog toenemen.

Nederland vergrijst
De Nederlandse bevolking is geleidelijk aan het vergrijzen. Dit betekent dat het aantal ouderen in de totale bevolking toeneemt. Nu nog zijn er 1,3 miljoen mensen ouder dan 75, in 2030 zullen dat er 2,1 miljoen zijn en in 2040 maar liefst 2,5 miljoen. De meeste ouderen zijn vitaal: ze worden ouder en blijven langer gezond. Veel van de huidige en de toekomstige 75-plussers zijn zelfredzaam.

Foto © Vlaamse Ouderenraad | Vander Perre Catherina

Een kwart van de ouderen heeft echter het gevoel geen grip op het leven te hebben. Met de leeftijd neemt echter voor zowel vitale als kwetsbare ouderen de kans toe om afhankelijk te worden van ondersteuning en zorg. Het aantal kwetsbare ouderen waaronder mensen met dementie, stijgt van 700.000 personen tot 1 miljoen in 2030. Van de zelfstandig wonende 75-plussers (meer dan 92 pct.) is ruim een derde kwetsbaar en van de 80-plussers is dit zelfs de helft, een aandeel dat verder zal oplopen (Bron Programma Langer Thuis van VWS 18 juni 2018).

Hersenaandoeningen worden grote last voor gehele samenleving
Het aantal Nederlanders dat een beroerte krijgt, lijdt aan dementie of de ziekte van Parkinson zal tot 2040 explosief stijgen ten opzichte van 2015.

Dit constateert de Hersenstichting op basis van gegevens over hersenaandoeningen uit de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2018 (VTV-2018) van het RIVM.
Uit de cijfers blijkt dat het aantal patiënten dat in 2040 een beroerte heeft gehad met 54 procent stijgt, het aantal dementiepatiënten met 115 procent en het aantal mensen met de ziekte van Parkinson met 71 procent.
Deze explosieve stijging heeft een enorme impact op de gehele samenleving.
Uit de toekomstverkenning voor 2040 komt naar voren dat er over twintig jaar 672.600 Nederlanders een beroerte hebben gehad en met de gevolgen daarvan moeten leven, dat er 330.400 mensen aan dementie lijden en 82.600 aan de ziekte van Parkinson.

Het aantal mensen dat lijdt aan dementie verdubbelt daarmee ten opzichte van 2015.

“En dit zijn slechts drie hersenaandoeningen van de in totaal honderden die voorkomen”, zegt Merel Heimens Visser, directeur van de Hersenstichting. “Het positieve nieuws is dat we de afgelopen jaren al enorme stappen hebben gezet op het gebied van hersenonderzoek, waardoor er in de komende twintig jaar minder Nederlanders sterven aan de gevolgen van bijvoorbeeld een beroerte.
Alleen moeten er wel meer mensen met de gevolgen van deze hersenaandoening leren leven. Dit alles zorgt ervoor dat de gehele samenleving – patiënten, naasten, mantelzorgers en zorgprofessionals – meer en meer te maken krijgt met hersenaandoeningen en de gevolgen hiervan.” Bron Hersenstichting https://www.hersenstichting.nl/ (januari 2020)

Aantal mensen met dementie
Landelijk blijkt uit het bevolkingsonderzoek van TNO in 2015 dat er een 270.000 mensen met dementie zijn; zie ook de Factsheet dementie per gemeente Alzheimer Nederland 2016
en Mensen met dementie per gemeente aantal en prognose oktober 2022 .In het themarapport “Een samenhangend beeld van dementie en dementiezorg – Kerncijfers, behoeften, zorgaanbod en impact – NIVEL 2018” staat een schatting dat rond 2015 ruim een kwart miljoen mensen in Nederland dementie heeft; 155.000 mensen een diagnose dementie hebben gekregen; 48.000 mensen met dementie medisch specialistische somatisch zorg hebben ontvangen en 27.000 mensen met dementie specialistische GGZ hebben ontvangen. In 2016 overleden ongeveer 15.400 mensen aan dementie. Van de mensen met een diagnose dementie woont ongeveer 55% zelfstandig thuis, 12% woont in een zorginstelling en ontvangt lichte zorg zonder behandeling en 34% woont in een zorginstelling en ontvangt matige tot intensieve zorg met behandeling.
Lees meer in het themarapport Een samenhangend beeld van dementie en dementiezorg NIVEL 2018
Een deel van de mensen met dementie krijgt nooit een diagnose. Ze overlijden aan andere oorzaken, voordat de diagnose wordt gesteld. Anderen komen pas later in beeld. De diagnose duurt gemiddeld meer dan een jaar tot meerdere jaren; daarover verschillen de onderzoeken hiernaar van mening. De mensen met dementie, maar zonder diagnose, zijn natuurlijk wel van belang en vallen voor de gemeente in de veel grotere groep ‘Kwetsbare ouderen’. Daarom is er ook een samenhang met het ouderenbeleid of het beleid voor kwetsbare groepen.

De aantallen zijn per gemeente beschikbaar; zie Aantal mensen met dementie in de provincie Groningen en Mensen met dementie per gemeente aantal en prognose oktober 2022

Statistisch is dan ook te berekenen hoeveel mensen met dementie er in een wijk van bijv. Groningen zoals Vinkhuizen of Lewenborg zijn of in een plaats als Grootegast of Uithuizen of Bellingwedde. Daarbij er ook nog rekening mee houdend of er in een plaats een groot verpleeghuis (met een centrumfunctie voor een gebied) of een vorm van kleinschalig wonen voor mensen met dementie in een dorp zelf is.

Ook zijn er meningen dat het aantal enerzijds toeneemt door de vergrijzing en mensen langer blijven leven maar anderzijds dat de toename minder snel stijgt en afvlakt door meer aandacht voor preventie (gezond eten en meer bewegen).
In de pers staat wel eens 1 op de 3 of 1 op de 5 mensen krijgt dementie. Dat vraagt om een nuancering: Wordt ervan uit gegaan na geboorte of na de leeftijd van 45 of 75 jaar? Lees bijvoorbeeld ook Over de overdreven onzin van de Alzheimerstichting

Alzheimer Nederland geeft een toelichting (informatie gedateerd in het jaar 2014) in Neemt het aantal mensen met dementie toe of af

Info over de aantallen en andere gegevens over dementie op Volksgezondheidenzorg.info
Hoe staat het met de volksgezondheid en zorg in Nederland? Volksgezondheidenzorg.info, een product van het RIVM biedt open data en onafhankelijke en wetenschappelijk onderbouwde informatie. Deze informatie komt tot stand in samenwerking met een groot aantal experts van verschillende instituten. Zie ook onderstaande grafiek – na een sterke stijging (ook door betere signalering en registratie een afvlakking door onder meer aandacht voor gezond leven is de aanname. Meer info op https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/dementie

Risico op dementie neemt flink af door leefstijlfactoren – 2020 augustus
Het risico op dementie is te verkleinen door betere gezondheidszorg en leefstijlfactoren, blijkt uit een groot internationaal onderzoek onder leiding van het Erasmus MC in Rotterdam. De 70-jarige van nu heeft 13 procent minder kans om binnen vijf jaar dementie te krijgen dan de man of vrouw die 70 werd in 2010. Ook in de twintig jaar daarvoor daalde het risico op dementie telkens met 13 procent per tien jaar. Vooralsnog zal het aantal patiënten met dementie niet dalen. Door de vergrijzing blijft het absolute aantal groeien. Lees meer in Oudere loopt minder risico op dementie dan tien jaar geleden – aug 2020

Die tsunami aan dementie komt er helemaal niet – december 2019
Er is helaas nog geen effectief medicijn. Toch is de kans om dement te worden de afgelopen decennia met zeker 20% afgenomen, zegt hoogleraar Marcel Ole Rikkert van het Radboud UMC. We kunnen zelf het nodige doen ter preventie.

De opmars van dementie gaat minder snel dan eerder is voorspeld. Dat is vooral te danken aan betere behandeling van hart- en vaatziekten, een bekende risicofactor voor dementie.
Bij dit onderwerp rijst altijd de vraag wat we zelf kunnen doen om de kans op dementie te verkleinen. Welke adviezen heeft u?

‘Het is verstandig een soort zelfscan te maken. Hoe staat het met mijn voeding? Heb ik overgewicht? Misschien kan ik een mediterraan dieet volgen, gericht op lagere bloeddruk. Beweeg ik voldoende, slaap ik genoeg en hoe zit het met mijn stressniveau? Heb ik voldoende sociale contacten? Dat laatste is van belang, omdat veel prikkels het brein actief houden.’
‘Vanaf een leeftijd van vijftig, zestig jaar komt het gehoor om de hoek kijken. Een slecht gehoor is de grootste risicofactor, blijkt uit het nieuwste onderzoek. Waarschijnlijk doordat het brein minder prikkels krijgt als het gehoor slechter wordt. Het is dus van belang dat mensen over hun schaduw heen stappen, dat ze durven toe te geven dat hun gehoor achteruit gaat. Dat is natuurlijk lastig, mensen die een gehoorapparaat krijgen voelen zich vaak ineens oud. Maar als je 75 bent, is het meestal te laat om nog aan een gehoorapparaat te wennen.’ Lees meer in Die tsunami aan dementie komt er helemaal niet

Lagere schatting aantal mensen met dementie  in Europa tot 2050 – Februari 2020
Het aantal Europeanen met dementie zal de komende dertig jaar waarschijnlijk minder toenemen dan gevreesd werd. Dat staat in een analyse van eerdere dementie-studies en demografische gegevens door de non-gouvernementele organisatie Alzheimer Europa. Op grond van de laatst beschikbare gegevens komt die organisatie in februari 2020 tot een schatting van het huidige aantal dementiepatiënten in Europa die zo’n tien procent lager ligt dan in 2008 gedacht. Lees meer in Lagere schatting aantal dementerenden in Europa tot 2050
In dit artikel wordt ook verwezen naar een eerder onderzoek waarin wetenschappers stellen dat enkele onomstreden studies aantonen dat het aantal nieuwe personen met dementie de afgelopen dertig jaar in welvarende landen is gedaald met 20 tot 40 procent. “80-jarigen hebben nu een kleinere kans om dement te worden dan dertig jaar geleden;  vooral hoogopgeleide mensen hebben daarvan geprofiteerd. Die hebben vaak meer aandacht en geld voor een gezondere leefstijl”. “Denemarken is het enige land dat alle dementiegevallen registreert. Daar is de afgelopen tien jaar het aantal demente mensen per leeftijdscategorie jaarlijks met 2 procent gedaald. En het totaal aantal patiënten stabiliseert. In Nederland is de registratie veel minder goed”.

Dementie wereldwijd
Dementie is wereldwijd en daarbij zijn er grote verschillen in de landen.

De toename van het aantal blijkt uit onderzoek afhankelijk van de hoogte van het inkomen en levensstandaard. Ook bij gebrek aan beleid neemt het aantal relatief meer toe.

Ook hier blijkt dat een gezonde leefstijl dementie niet altijd voorkomt maar wel steeds meer pas op hoge leeftijd voorkomt. Lees meer in The forgotten problem – The rising prevalence of dementia is a global emergency

Hoe zat het ook al weer met de aantallen mensen met dementie? – december 2018
We lezen in de pers en horen op TV dat er 1 op de 5 mensen uiteindelijk dementie krijgt (Geef om je hersenen – Hersenstichting, december 2018 in haar acties om donaties te krijgen) of Alzheimer Nederland: “maar liefst 1 op de 5 mensen krijgt dementie”. Maar toch is enige nuance hierbij nodig. Dementie komt op jongere leeftijd voor maar is vooral een ziekte die samenhangt met ouderdom: delen van de hersenen vallen uit. Maar ook roken, overgewicht, alcoholgebruik en te weinig bewegen spelen een belangrijke rol.

De Groninger onderzoekers – waaronder de epidemioloog Nynke Smidt – : Vier op de 10 Nederlanders boven de 90 jaar hebben dementie en 1 op de 4 van de 80-plussers.

Jonge mensen met dementie
Bij dementie gaat het niet alleen om ouderen maar ook om jongere mensen. Dementie op Jonge Leeftijd is er als een vorm van dementie wordt vastgesteld bij iemand die jonger is dan de (voormalig) pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar. Iemand kan veertig jaar zijn, vijftig, maar ook achtentwintig. Naar schatting gaat het om 12.000 mensen in Nederland; een 4 a 5 pct. (stel 4,5 pct.). Bron: Dementiezorg voor Elkaar en Kenniscentrum Dementie op Jonge Leeftijd. Lees meer op https://www.kcdementieopjongeleeftijd.nl/

Zorgtraject – Dementie op jonge leeftijd vraagt een andere aanpak
Als jonge mensen en hun gezinnen de diagnose dementie krijgen, verandert hun leven drastisch. In plaats van toekomstplannen maken, moeten zij zich gaan voorbereiden op een toekomst met een ouder of partner die zich anders gaat gedragen en onzelfstandig is. Casemanagers krijgen te maken met complexe vragen binnen het leefdomein van deze mensen.

Het Kenniscentrum Dementie op Jonge Leeftijd en Dementiezorg voor Elkaar hebben samen met enkele gespecialiseerde organisaties het adviesdocument Zorgtraject jonge mensen met dementie . Lees meer in Dementie op jonge leeftijd vraagt een andere aanpak   en op de websites https://www.dementiezorgvoorelkaar.nl en https://www.kcdementieopjongeleeftijd.nl/

De getallen en het verhaal van de mens zelf
De getallen en prognoses zij belangrijk voor beleidsontwikkeling en uitvoering. Het gaat om mensen die thuis wonen of in een verpleeghuis. Per gemeente kunnen daarom ook verschillen ontstaan omdat er minder – ook relatief – verpleeghuizen zijn. Ook wonen mensen in kleinschalige woonvoorzieningen (ook vallend onder de Wet Langdurige Zorg of met financiering vanuit het PGB – persoonsgebonden budget).

Maar, ….. laten we niet vergeten: Mensen met dementie hebben dezelfde behoeften als alle mensen. Ze willen doorgaan met hun leven ondanks wat hen en hun naasten overkomt. En als mens worden behandeld. Zo eenvoudig is het, toch ?!