Wat is dementievriendelijk? Dementievriendelijk houdt in dat mensen met dementie zoveel mogelijk op een waardige manier thuis en in hun netwerk kunnen blijven functioneren. De samenleving kent het ziektebeeld en weet hoe ze mensen met dementie kunnen ondersteunen. Naast begrip vanuit de samenleving zijn er voldoende voorzieningen die de mantelzorg ontlasten.

NB. Eigenlijk is dementievriendelijke samenleving niet de juiste term. Immers, we willen geen vriend zijn van dementie maar van mensen met dementie.

Mensen voelen soms zich ongemakkelijk als ze iemand met dementie ontmoeten.

Maar met de juiste kennis en vaardigheden blijkt omgaan met iemand met dementie in de praktijk veel gemakkelijker te zijn. Er is informatie beschikbaar zoals herkennen van signalen van dementie en tips, scholing en training om goed om te kunnen gaan met mensen met dementie. Overigens is het ook hierbij zo dat er geen standaardoplossingen zijn.

Het aantal kwetsbare ouderen waaronder mensen met dementie, stijgt van 700.000 personen tot 1 miljoen in 2030. Van de zelfstandig wonende 75-plussers (meer dan 92 pct. woont thuis) is ruim een derde kwetsbaar en van de 80-plussers is dit zelfs de helft, een aandeel dat verder zal oplopen; lees meer in het Programma langer thuis VWS juni 2018
Daarom zijn er grote overeenkomsten tussen een ouderen of seniorenvriendelijke omgeving (zie ook hierna het toetsingskader Wat vinden ouderen belangrijk bij wonen welzijn zorg) en het concept age-friendly cities. Immers, bij veel mensen met dementie (statistisch onderzoek TNO 2015) wordt niet een diagnose gesteld. Ze overlijden aan andere oorzaken, voordat de diagnose wordt gesteld. Anderen komen pas later in beeld. De diagnose duurt gemiddeld meer dan een jaar tot meerdere jaren; daarover verschillen de onderzoeken hiernaar van mening. De mensen met dementie, maar zonder diagnose, zijn natuurlijk wel van belang en vallen voor de gemeente in de veel grotere groep ‘Kwetsbare ouderen’.

Voorbereiden op de toekomst – ga als oudere zelf aan de slag—niet praten over ouderen maar met ouderen. Veel ouderen verliezen in de loop der jaren de grip op hun leven. Hoe kunnen zij er zelf voor zorgen dat ze zo lang mogelijk de regie houden? Wat kunnen zij doen om zich voor te bereiden op hun toekomst?  Het is belangrijk dat ouderen zelf, mét steun van overheden, zorginstellingen en woningstichtingen met bovenstaande punten aan de slag gaan. Niet praten over ouderen maar met ouderen !

Manifest van mensen met dementie
Mensen met dementie spreken voor zichzelf. We hebben het vaak OVER mensen met dementie. Het is echt niet zo moeilijk om zelf met hen in gesprek te gaan. Niet praten over maar met hen! Lees meer in Nederland Manifest voor en door mensen met dementie en Manifest Vlaanderen mensen met dementie mei 2019

Wat is een dementievriendelijke gemeente?
In een dementievriendelijke gemeente:

kunnen mensen met dementie zo lang mogelijk mee kunnen blijven doen in de samenleving.
maakt de gemeente begeleiding op maat mogelijk voor mensen met dementie en hun mantelzorgers.
vergroot de gemeente de kennis van dementie binnen de eigen organisatie en de gemeenschap, bijvoorbeeld door het aanbieden van scholingen en trainingen herkennen van signalen van dementie en goed kunnen omgaan met mensen van dementie.

Zo ontstaat een gemeenschap waarin iedereen mensen met dementie accepteert: van bakker en buurman tot sportclub en wijkagent.

Waarin mensen met dementie gewoon boodschappen doen, hun bankzaken regelen, naar hun vereniging gaan of de bibliotheek of een museum bezoeken.

En zij waar nodig ondersteuning krijgen; zij zelf maar ook hun mantelzorgers.

Bron en meer informatie op https://samendementievriendelijk.nl .

De toekomst van dementievriendelijke gemeenschappen – geleerde lessen en kritische succesfactoren
Een Dementievriendelijke Gemeenschap (DVG) brengt de samenleving in beweging voor het verbeteren van de kwaliteit van leven voor mensen met dementie én hun mantelzorgers.
De afgelopen tien jaar heeft Zet samen met de PGraad hiervoor een programmatische en gestructureerde aanpak ontwikkeld en ingezet. Deze aanpak helpt bij het lokaal vormen en verduurzamen van een dementievriendelijke gemeenschap.
In deze publicatie delen zij hun geleerde lessen en succesfactoren en geven zij concrete tips voor het werken aan een DVG. Hoe bereik je de juiste partners, werk je aan een duurzame beweging en maak je écht impact voor je doelgroep? Lees meer in De toekomst van dementievriendelijke gemeenschappen – geleerde lessen en kritische succesfactoren

Dementievriendelijk in het openbaar vervoer – Help een medereiziger met dementie in het openbaar vervoer
Samen Dementievriendelijk actief in diverse branches/bedrijfstakken. Een voorbeeld is het openbaar vervoer.

Die meneer die niet begrijpt hoe de poortjes op het station werken of die mevrouw die in de bus steeds opstaat om aan de chauffeur te vragen waar de bus naar toe gaat. Voor mensen met dementie is reizen met het openbaar vervoer niet vanzelfsprekend.

Met deze vijf tips kan jij als medereiziger of medewerker in het openbaar vervoer iemand met dementie helpen!
1. Maak oogcontact
2. Praat rustig
3. Ga mee in de beleving van iemand met dementie
4. Leg uit wat je doet voordat je handelt
5. Benoem de gevoelens
Lees de uitgebreide toelichting in Help een medereiziger met dementie in het openbaar vervoer

Gedragsgenerator in Groningen biedt scholing in gedrag bij mensen met dementieDe Gedragsgenerator (twee mensen die ervaring hebben in en vanuit de zorg en communicatie): “Vaak ervaren mensen gedrag bij dementie als ingewikkeld. Door kennis en ervaringen te delen en te experimenteren met gedrag ontstaan nieuwe inzichten over hoe je kunt handelen in concrete situaties.

Welk gedrag wil je bereiken? Wat zeg je dan, hoe sta je erbij, wat doe je wel en wat doe je niet? Door uitwisseling kun je deze kennis verder ontwikkelen en benutten. Gedragsgenerator probeert dit op een creatieve manier op te wekken voor een breed publiek. Gedragsgenerator helpt mee in het zoekproces, maar mensen dragen zelf de sleutel tot verandering. Als je je focus legt op betrokkenheid en op alle talenten in de samenleving dan kom je ver. Onze ervaringen zijn positief”. Meer informatie op Facebook  https://nl-nl.facebook.com/Gedragsgenerator 

Zorgdragers – Dementie begrijpen – Gedreven professionals met hart voor de zorg voeden, versterken en verbinden.

Zorgdragers houdt van mensen die geven belangrijker vinden, dan nemen. Die nieuwsgierig zijn naar andere wegen. er is ook een Leerplaats met onder meer ook  “Dementie begrijpen” .

Meer informatie op https://zorgdragers.nl en als voorbeeld de bijeenkomst van de leerplaats op 17 januari 2020 – 17 januari 2019 – Scholing Dementie begrijpen – Leerplaats Zorgdragers

De 10 basistips van het Trimbos-instituut die helpen om contact te maken met iemand met dementie
De weg die iemand met dementie aflegt gaat vaak gepaard met veel onzekerheid en verdriet. Hoe ga je om met een geheugen dat het steeds vaker laat afweten, met een veranderend karakter en met een wereld die steeds verwarrender en bedreigender wordt? En misschien wel de moeilijkste vraag: hoe kun je ondanks dit alles een waardig leven blijven leiden? Omgaan met de ziekte dementie vraagt veel van mensen met dementie zelf, en dus ook van de mensen in hun omgeving. Het Trimbos-instituut heeft 10 basistips die helpen om contact te maken met iemand met dementie. Lees meer in De 10 basistips van het Trimbos-instituut die helpen om contact te maken met iemand met dementie

8 keer niet doen bij mensen met dementie!
Dementie is een ziekte en overkomt mensen. Hoe de omgeving er mee omgaat is een keuze. Vaak reageren familieleden, vrienden en professionals met de beste bedoelingen op de persoon met dementie. Meestal zijn de dingen die zij zeggen en doen goed bedoeld. Soms hebben ze onbedoeld een averechts effect op de persoon met dementie
Acht tips die u inzicht geven in wat echt vermeden moet worden (uitgebreidere tekst in 8 keer niet doen bij mensen met dementie )
1.Negeren van de persoon met dementie
2.Kinderachtig communiceren
3.Koosnaampjes gebruiken
4.Er vanuit gaan dat de verwarring 24 uur per dag is
5.Testen van dingen die mensen niet meer weten
6.Praten over
7.Focussen op onmogelijkheden
8.Er vanuit gaan dat zij kiezen voor slecht gedrag
Hoe wel?
De hoofdregel is: behandel de ander zoals je zelf behandeld wilt worden. Respectvol is het magische woord!

Doe-boek dementievriendelijke gemeenten: samen voor een dementievriendelijk samenleving – Inspiratie uit Vlaanderen 
Het doe-boek ‘samen voor een dementievriendelijk Vlaanderen’ is een samenwerking tussen de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, de Alzheimer Liga Vlaanderen en de Vlaamse Ouderenraad. Het resultaat? Een dynamische en interactieve publicatie boordevol methodieken, tips en goede praktijken. Niet zondermeer, maar geïnspireerd door gesprekken met lokale besturen die al dementievriendelijk werken, zorgprofessionals, mantelzorgers en personen met (jong)dementie zelf. Het doe-boek weerspiegelt wat zij belangrijk, betekenisvol en ‘dementievriendelijk’ vinden.
Het doe-boek is enerzijds een oproep tot actie voor lokale besturen, maar evengoed een instrument voor belanghebbenden, van mantelzorgers tot leden uit de ouderenraad, om hun lokaal bestuur (op haar verantwoordelijkheid) aan te spreken. Er gebeurt al heel wat, maar er is nog ruimte voor verbetering. Het doe-boek reikt handvaten aan om aan de slag te gaan met de uitdagingen van vandaag voor het sterker dementievriendelijk beleid van morgen. Lees meer in het DOEBOEK voor dementievriendelijke gemeenten – Samen voor een dementievriendelijk Vlaanderen

Meer Bossche wijken worden dementievriendelijk – want ouderen moeten er nog jaren wonen – 2020 oktober
Nog twee wijken in Den Bosch worden de komende tijd dementievriendelijk gemaakt. Welzijnsinstelling Farent start het project in de binnenstad en Schutskamp. In Zuid loopt het al sinds 2017.
Dementievriendelijk. Dat klinkt vanzelfsprekend. Maar het is heel wat anders dan fysieke obstakels weghalen voor mensen die moeilijk te been zijn. Dat leerde welzijnsinstelling Farent al bij het eerste (proef)project in Den Bosch-Zuid. Allerlei instellingen, clubs en voorzieningen in de wijk moeten erbij worden betrokken. Lees meer over hun aanpak in Meer Bossche wijken worden dementievriendelijk – want ouderen moeten er nog jaren wonen

EDEN – Leefomgeving en mensen met dementie
Hoe kan je de best mogelijke leefomgeving creëren voor iemand die leeft met dementie? Het Europese project Embracing Dementia heeft inspiratie en informatie hierover bijeen gebracht op een meertalig platform.
De informatie is zowel voor mensen met dementie, als voor hun familie en vrienden, professionals en maatschappelijke organisaties. Ook zijn er persona’s gecreëerd die hun uitdagingen en oplossingen schetsen vanuit de alledaagse praktijk. Neem vooral eens een kijkje op  EDEN – Embracing Dementia – Just another WordPress site

Onderzoek in Alverna – Project Mentality – hoe maken we ons dorp prettig voor mensen met dementie – 2020 oktober
Hoe richten we ons dorp zo in, dat mensen met dementie zo lang mogelijk mee kunnen blijven doen? Dat is het onderwerp van een studie die twee onderzoekers van de Radboud Universiteit de komende anderhalf jaar doen in Alverna.
Een dementievriendelijke omgeving. Dat is waar het om draait in het project Mentality. Behalve in Alverna wordt er ook onderzoek gedaan in Nijmegen, Maasgouw (midden-Limburg) en Heerlen. Lees meer in Onderzoek in Alverna – hoe maken we ons dorp prettig voor mensen met dementie

Innovatiewerkplaats Kunst – Zorg – Welzijn project Korrewegwijk Dementievriendelijk – 2018 Oktober
Voortbouwend op eerder ervaringen van het Odensehuis met het wijkproject Dementievriendelijke Wijk en op diverse kunst- en design projecten rondom kunst en dementie van het Kenniscentrum Kunst en samenleving van de Hanzehogeschool, is in september 2018 de nieuwe Innovatiewerkplaats Kunst-Zorg-Welzijn rond het project Korrewegwijk Dementievriendelijk gestart. Op 31 oktober 2018 vond de eerste Dementie Ervaringsmiddag tijdens Let’s Gro plaats. Doel van de Innovatiewerkplaats is om met het project Korrewegwijk Dementievriendelijk dwars door domeinen en disciplines (burgerinitiatieven en professionals, kunsten en zorg/welzijn, onderwijs en wetenschap) verbindingen te maken tussen ervaringen, inzichten, instrumenten en methodieken van mensen en organisaties die met elkaar een dementievriendelijke ambitie delen. De kunsten worden bij dit proces ingezet als activiteit, aanjager of verbeelding van die ambitie.
Meer informatie op https://www.hanze.nl/nld/onderzoek/kenniscentra/kenniscentrum-kunst-en-samenleving

Nederlanders weten nog te weinig van dementie blijkt in september 2018
Nederlanders weten nog te weinig van dementie, zo concludeert Samen dementievriendelijk in september 2018 op basis van onderzoek dat is uitgevoerd onder een representatieve groep van ruim 1.000 Nederlanders. Slechts één van de vier Nederlanders zou op straat de signalen van dementie herkennen. Daarnaast weet 60% niet dat vrouwen een veel grotere kans hebben op dementie: 1 op 3 tegenover 1 op 7 bij de mannen. Lees meer in Nederland weet nog te weinig van dementie

Dementie in het onderwijs vanuit de basisscholen
De gemeente Oisterwijk een project waarbij kinderen van groep 7 en groep 8 van alle basisscholen regelmatig op visite gaan bij mensen met dementie. De kinderen krijgen in de klas eerst een gastles. Hierin wordt uitgelegd wat het brein is, hoe het werkt en wat het doet en wat er gebeurt als je een vorm van dementie krijgt. Daarna gaan groepjes kinderen op bezoek bij bewoners van verpleeghuizen met dementie. Zo leren kinderen met het zingen van liedjes al snel dat ook iemand die oud is of dementie heeft, wel degelijk nog gewoon mens is en kan stralen. Om taboedoorbreking te stimuleren en te zorgen dat mensen met een geheugenprobleem kunnen blijven meedoen in onze samenleving, is het dus juist zaak om de brug te slaan tussen onderwijs, de gemeente en de dementievriendelijke gemeenschap. Sandra Francken vraagt daarom aandacht voor dementie in het onderwijs. Lees meer in Een oproep voor dementievriendelijk onderwijs  of op https://www.sociaalweb.nl/blogs/een-oproep-voor-dementievriendelijk-onderwijs

Chaos in de Bovenkamer – Voor kinderen die meer willen weten over dementie.
Chaos in de Bovenkamer is een informatief en 
interactief boekje voor kinderen in de leeftijd 9-12 jaar. 
Het is een boekje waarin dementie wordt uitgelegd, in een combinatie met praktische opdrachten, tips voor een bezoek aan iemand met dementie en mooie illustraties.

Een leuk boekje waarin een ingewikkeld thema op eenvoudige wijze wordt uitgelegd.

Dit boekje is bedoeld voor…
• Kinderen die zelf willen uitpluizen wat dementie 
precies is, en/of tips willen voor een bezoek aan 
iemand met (een vorm van) dementie.
• (Groot)ouders die met hun kinderen over dementie willen praten.
• Zorglocaties die gezinnen met kinderen/klein-
kinderen een handreiking willen geven om dementie bespreekbaar te maken.
• Scholen en docenten die met schoolklassen op een praktische en interactieve manier bezig willen zijn met dit maatschappelijke thema.
• voor kinderen die meer willen weten over dementie
Idee: Stichting Open Limonade en Victor! grafisch ontwerp // Tekst en inhoud: Stichting Open Limonade // Vormgeving en illustraties: Victor grafisch ontwerp // Ondersteuning en financiën: Stichting Flagen // Uitgegeven door: Victor grafisch ontwerp

Begrip en respect maar ook checklijsten

Wanneer is een gemeente dementievriendelijk en waarop wordt dat beoordeeld? Het is een gemeente waarin iedereen mensen met dementie accepteert en leven met ondersteuning mogelijk is. Wat is dan allemaal nodig naast begrip en respect aan ondersteuning en voorzieningen. Daar zijn diverse toetsingskaders en checklijsten voor. Deze werken ondersteunend om een begin te maken met een dementievriendelijk en per gemeente in overleg met de mensen met dementie zelf en hun mantelzorgers, de lokale bestuurders en ambtenaren, het (lokale) bedrijfsleven, zorginstellingen, welzijnsorganisaties en woningcorporaties.

Checklist dementievriendelijk beleid voor de gemeenten in Groningen
In de Provincie Groningen was niet een checklijst “dementievriendelijke gemeente”. In de afgelopen jaren zijn er diverse “lijstjes” ontstaan zoals bij de “Quick Scan – lijst” en de “dementieproof” lijst. Ook is er een “Dementieproofmeter” in Brabant gebruikt bij een inventarisatie bij alle gemeenten in welke mate zij dementievriendelijke zijn. Daarbij is uitgegaan van de “behoeften voor mensen met dementie en hun mantelzorgers”
Op basis hiervan en op basis van de praktijk in de jaren 2016 tot en met 2018 is een checklijst dementievriendelijke gemeente in de Provincie Groningen gemaakt.
Lees meer in Checklist dementievriendelijk beleid voor de gemeenten in Groningen

De Checklist dementievriendelijk beleid voor de gemeenten in Groningen kan gebruikt worden om na te gaan of de gemeente dementievriendelijk is. Het is meer een hulpmiddel om een idee te krijgen wat er al goed in orde is bij een gemeente en wat mogelijk beter kan, dan een lijst op basis waarvan bijv. een “keurmerk” gegeven wordt. De intentie is immers om samen op weg te gaan of te blijven om de samenleving in een gemeente dementievriendelijk te houden.

Het beleid voor mensen met dementie (en hun mantelzorgers) maakt vrijwel altijd deel uit van het beleid voor de “kwetsbare burgers” of een “ouderenbeleid”. Het kan daarom ook zo zijn dat binnen het algemene beleid er ook aandacht is voor mensen met dementie (integraal beleid). Met deze lijst kan aantoonbaar gemaakt worden dat er daarbij aandacht is voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. We hebben het vaak over “kwetsbare mensen”. Laten we niet vergeten dat er ook veel positieve ervaringen zijn zodat er geen negatieve beeldvorming over mensen met dementie ontstaat.

Onderzoeksresultaat  WE-Reliance – Van patiënt met de ziekte dementie naar de persoon. De spin in het web daarbij – de casemanager – 2020 Februari
5 studenten van de minor More Healthy Years, de Rijksuniversiteit Groningen hebben een onderzoek gedaan naar langer thuis kunnen blijven wonen als er sprake is van dementie.
Het project geleid tot de volgende drie speerpunten:
Het versterken van het netwerk tussen de persoon met dementie en het systeem.
Positieve Gezondheid toepassen in casemanagement.
Een standaard training voor casemanagers.
Op Y-tube staat het filmpje over het onderzoek  https://www.youtube.com/watch?v=IdRVwTzfbqg

Lees meer in de aanleiding en opzet in  Onderzoeksresultaat WE-Reliance – Van patiënt met de ziekte dementie naar de persoon. De spin in het web daarbij de casemanager en de rapporten An analysis of Self-Reliance within (Early Stage) Dementia A review of the Northern Netherlands en Research Report Towards a We-Reliant Health Care System

Adviesnota Gedragsbeïnvloeding bij Samenlevingsvraagstukken m.b.t. Mensen met dementie in de gemeente Groningen – februari 2019
Een aantal studenten van de Hanzehogeschool Groningen – Academie voor Sociale Studies- Toegepaste Psychologie – Gedragsbeïnvloeding bij Samenlevingsvraagstukken hebben een onderzoek gedaan hoe binnen de gemeente Groningen meer rekening gehouden kan worden met ouderen waaronder mensen met dementie.
Mensen met dementie, of psychische problemen, worden volgens hen niet of onvoldoende gezien of gehoord. Er komen steeds meer ouderen in de samenleving door de vergrijzing, en dat de ouderen langer thuis blijven wonen in plaats van naar een verzorgingstehuis gaan. Dit houdt in dat deze ouderen ook meer in ieders omgeving terechtkomen, denk bijvoorbeeld aan bij het boodschappen doen. Daarom is het belangrijk dat de omgeving weet hoe zij met ouderen waaronder mensen met dementie (die ander gedrag vertonen) moeten omgaan. Het gedrag van de mensen in hun omgeving, de gemeente Groningen, zal dan ook moeten veranderen. Lees meer in de Adviesnota Gedragsbeïnvloeding bij Samenlevingsvraagstukken – mensen met dementie in Groningen

Project Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Alzheimer Literatuur-Dossier onderzoek naar dementievriendelijkheid
Dit onderzoek is gedaan in het kader van de minor ‘projecten’ van de opleiding HBO-Verpleegkunde aan de Noordelijke Hogeschool te Leeuwarden. Het betreft een literatuur-dossieronderzoek naar de dementie vriendelijkheid in de gemeente Groningen.
De Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Noord Nederland heeft de onderzoeksvraag op verzoek van het ZIF (Zorg Innovatieforum Groningen) en Alzheimer Nederland afdeling Groningen uitgezet naar de Hogescholen in NoordNederland.
Het onderzoek betreft een semi-kwantitatief literatuur-dossieronderzoek. Er is onderzocht of de huidige beleidsdocumenten met betrekking op ouderen, kwetsbare ouderen, ouderen met dementie en/of dementie vriendelijkheid in vijf Groningse gemeenten zijn aangepast op het doorbreken van deze problemen en knelpunten en of de beleidsdocumenten voldoen aan de criteria en interventies uit de literatuur. Middels de literatuurstudie zijn de criteria en interventies (variabelen) waaraan een dementievriendelijke omgeving moet voldoen in kaart gebracht.
Het onderzoek is gedaan in 2017 in de periode dat nog maar weinig gemeenten expliciet “dementievriendelijke beleid” op de agenda hadden staan. Op zich is het niet nodig dat er een afzonderlijk dementiebeleid is; in het beleid voor kwetsbare burgers of ouderenbeleid (meer integraal) kan ook benoemd worden op welke wijze mensen met dementie aandacht krijgen.
Lees meer in  Project Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Alzheimer Literatuur-Dossier onderzoek naar dementievriendelijkheid

Mensen met dementie passend ondersteunen – Het sociaal domein aan zet
Welke uitdagingen liggen er in het sociaal domein? Wat kunnen beleidsmedewerkers en professionals doen? Dementie heeft impact op allerlei levensterreinen. Tot nu toe is er veel aandacht geweest voor oplossingen in de zorg. Maar dementie is meer dan een diagnose of dan passende zorg; het gaat ook om het sociale netwerk. En over de samenwerking tussen professionals in het sociale domein. De meeste mensen willen langer thuis wonen. Passende ondersteuning is hierbij van cruciaal belang voor mensen met dementie én hun naasten. Als je mensen met dementie en hun mantelzorgers passend ondersteund, gaat het langer goed in de thuissituatie. Lees meer in Mensen met dementie passend ondersteunen – Het sociaal domein aan zet

Dementie en Openbare Ruimte Overijssel
Deze website is een groeimedium van de Overijsselse pilot “dementie en openbare ruimte”

Deze pilot is een inventarisatie van behoeften en mogelijkheden om de openbare ruimte meer toegankelijk en prettiger te maken voor mensen met dementie.
Met dit project willen zij faciliteren dat mensen met dementie meer naar buiten kunnen gaan, zodat de kwaliteit van leven verbetert.

Uitgevoerd door de Saxion Hogeschool en Windesheim in nauwe samenwerking met 8 gemeenten; vanuit WMO en openbare ruimte. In co-creatie met de inwoners zelf en de relevante lokale zorg- & welzijnspartijen.  Lees meer in bijvoorbeeld Rapport SAXION stadsLAB dementievriendelijke openbare ruimtes 2017  en het  Handboek Dementie en Openbare Ruimte Provincie Overijssel 2019 Meer informatie op http://www.dor-overijssel.nl/

De Dementieproofmeter in Noord- Brabant
De PGraad heeft met de Dementieproofmeter in kaart gebracht in hoeverre Brabantse gemeen¬ten in 2015 beleid voeren dat ten goede komt aan de behoeften van de doelgroep mensen met dementie. De Dementieproofmeter is eerder uitgevoerd in 2010 en 2012. In totaal hebben 43 gemeenten aan de Dementieproofmeting 2015 deelgenomen.

De meest urgente behoeften van thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers zijn daarbij als basis genomen om het beleid te toetsen.

De mate waarin het bestaand gemeentelijke dementiebeleid ten goede komt aan mensen met dementie en hun mantelzorgers, wordt via de dementieproofmeter in kwantitatieve zin uitgedrukt in een score. Hoe hoger de score, hoe breder het welzijns¬pakket zal zijn, hoe diverser maatschappelijke ondersteuning vorm gegeven wordt bin¬nen een gemeente en hoe meer de gemeente zich inzet om randvoorwaarden voor het realiseren van voorzieningen te creëren. Lees meer op https://www.brabantseproeftuindementie.nl/partners/pg-raad/ en  in  Brabant inventarisatie gemeenten dementieproofmeter

Dementie en thuis wonen nu en in de toekomst in Noord-Brabant – Zes oplossingsrichtingen
De centrale boodschap van het overheidsbeleid is in essentie tweeledig: Je zult zélf de mouwen moeten opstropen, je zult je zelf moeten voorbereiden op een toekomst met mogelijke dementie. En de omgeving zal in actie moeten komen. Een goed sociaal netwerk in de vorm van familie, mantelzorg, buurt, lokale gemeenschap is van cruciaal belang om de kwaliteit van leven op een aanvaardbaar niveau te houden.

Binnen dit nieuwe zorgfirmament heeft de PGraad samen met Tilburg University in november 2014 een studieverkenning uitgevoerd naar oplossingsrichtingen om nu en in de toekomst mensen met dementie goed ‘thuis’ te kunnen laten blijven wonen.

Het resultaat is een rijk en praktisch document geworden, waarin naast een compacte schets van de veranderingen in de zorg een zestal oplossingsrichtingen voor ‘thuis kunnen blijven wonen’ wordt geschetst.

Naast een aantal concrete tips worden bij de verschillende oplossingsrichtingen de belangrijkste stakeholders geprikkeld om lef te tonen, daadwerkelijk stappen te zetten en nieuwe wegen in te slaan. De problematiek is complex en de situatie van elke persoon met dementie is verschillend. Daarom is er niet één integrale, allesomvattende oplossing beschikbaar. De verkenning schetst een palet van verscheidene nieuwe wegen die moeten worden ingeslagen om voor de groeiende groep thuiswonende mensen met dementie een leefbaar woonklimaat te behouden en/of te realiseren. Dat de bal vooral op de stip ligt van het gemeentelijk voetbalveld zal duidelijk zijn. Gemeenten, de burgers zelf en ondersteunende instellingen zijn samen aan de bal, zij moeten elkaar scherp houden, elkaar activeren en vooral samenwerken om de groeiende vraag naar goed wonen voor de kwetsbare burgers met dementie te beantwoorden.
Lees meer in  Dementie en thuis wonen nu en in de toekomst in Noord-Brabant – Zes oplossingsrichtingen   en op https://www.wijzijnzet.nl/programmas/dementievriendelijk-brabant

Nieuwe inspiratiebron voor gemeenten uit een dementievriendelijk Brabant (maart 2019)
Het boek is bedoeld om lessen en goede voorbeelden te delen met iedereen die wil helpen om de samenleving dementievriendelijker te maken.

Het onderstreept het belang van die beweging en kaart belangrijke nieuwe thema’s aan, zoals de wisselwerking tussen dementie en respectievelijk armoede en eenzaamheid, en de specifieke uitdagingen rond Nederlanders met een migrantenachtergrond en dementie en mensen met een verstandelijke beperking en dementie.
De Brabantse aanpak kent drie pijlers
Het opstarten van lokale dementievriendelijke gemeenschappen, het delen van kennis en inspiratie en het verkennen van nieuwe thema’s, oplossingsrichtingen en crossovers. In de nieuwe publicatie komen deze thema’s samen. Met lessen en inspiratie uit de Brabantse praktijk willen de makers eraan bijdragen dat de groeiende groep mensen met dementie zo lang en prettig mogelijk thuis kan blijven wonen.
Lees meer in de publicatie Zo maken we de samenleving dementievriendelijk
Deze is ook te downloaden op https://www.dementievriendelijk.nl/hoe-kunnen-wij-je-helpen/kennisbank/details/publicatie-zo-maken-we-de-samenleving-dementievriendelijk of op te vragen via info@dementievriendelijk.nl

Handreiking Kwetsbare ouderen in de eerste lijn
Zorgverleners helpen de zorg voor kwetsbare ouderen in de regio goed op te zetten. Dat willen de auteurs met de handreiking Kwetsbare ouderen in de eerste lijn bereiken. De handreiking is nu gratis online te raadplegen. Uitgangspunt van de handreiking is dat ouderen zelf hun keuzes maken over de aard en mate van ondersteuning die zij wensen.
De handreiking Kwetsbare ouderen is ontwikkeld voor en door de eerste lijn. Het is een handvat voor professionals die hun zorg op een multidisciplinaire en programmatische manier willen oppakken. In de handreiking worden de stappen op een rij gezet die belangrijk zijn in dat proces.

Zelf keuzes maken
Uitgangspunt van de handreiking is dat ouderen zelf hun keuzes maken over de aard en mate van ondersteuning die zij wensen. Idealiter resulteert dit in een aanpak die zelfregie ondersteunt. De hulpverlener begeleidt de oudere bij het maken van zijn keuzes door zich te verdiepen in diens wensen en behoeften.
Lees meer in de  Infographic Zorg kwetsbare ouderen  en de  Handreiking Zorg kwetsbare ouderen
Bron Beter Oud, september 2018

Voorbereiden op de toekomst – ga als oudere zelf aan de slag—niet praten over ouderen maar met ouderen

Veel ouderen verliezen in de loop der jaren de grip op hun leven. Hoe kunnen zij er zelf voor zorgen dat ze zo lang mogelijk de regie houden? Wat kunnen zij doen om zich voor te bereiden op hun toekomst?  Het is belangrijk dat ouderen zelf, mét steun van overheden, zorginstellingen en woningstichtingen met bovenstaande punten aan de slag gaan. Niet praten over ouderen maar met ouderen !
Ouderen zelf stelden 7 aandachtspunten op.
1.Sociaal actief blijven
Onderhoud uw sociale netwerk. Neem deel aan terugkerende groepsactiviteiten. Ervaringen delen met anderen helpt om sociale contacten structureel te maken en om echte betrokkenheid te ervaren.

2.Fysiek actief blijven
Beweeg! Dit helpt om gezond en mobiel te blijven. Naast bewegen is ook een gezonde leefstijl (gezonde voeding, verantwoord alcoholgebruik en niet roken) van belang. Voorkomen is beter dan genezen.

3.Mentaal actief blijven
Lees boeken, kranten en tijdschriften, maak puzzels of schrijf brieven: zo houdt u uw geheugen in conditie.
4.Zorgen dat je mee blijft tellen
‘Ertoe doen’ is belangrijk voor ieder mens. Deze behoefte houdt niet op als u ouder wordt. Hoe? Door iets voor een ander te betekenen, van waarde zijn, uitgaan van wat wél in plaats van wat misschien niet meer lukt.
5.Voorbereiden op beperkingen
Denk tijdig na over een aantal belangrijke vragen zoals: Waar wil ik oud worden? Wat zijn de financiële consequenties van een nieuwe levensfase? Welke zorg en ondersteuning is er in mijn omgeving beschikbaar?

Welke acties moet/kan ik nu al ondernemen? Lees meer over het familiegesprek op https://www.mensenmetdementiegroningen.nl/mantelzorg-ondersteuning-mantelzorgers/mantelzorg-ondersteuning/ en in Praat in de familie over mantelzorg voor het zover is

Deze informatie is in april 2019 bij MantelzorgNL vervangen door de poster Praten over later. Meer informatie op https://www.mensenmetdementiegroningen.nl/mantelzorg-ondersteuning-mantelzorgers/mantelzorg-ondersteuning 

6.In gesprek gaan over wensen en behoeften
Denk zelf na over de toekomst, maar deel deze gedachten ook met familie en/of vrienden en zorgverleners (zoals de huisarts).
7.Gebruik maken van technologie
Blijf bij! Zorg dat technologische mogelijkheden niet te ver van u af komen te staan. Met bijvoorbeeld Whatsapp, Facetime, Skype of Facebook kunt u sociale contacten op afstand onderhouden. En voor beleidsmakers: zorg dat ouderen kunnen kennismaken met en gebruik maken van techniek zonder hoge (financiële) drempels. Lees meer op https://www.mensenmetdementiegroningen.nl/wonen-welzijn-activiteiten-zorg/wonen/ met informatie over langer thuis wonen en thuiszorgtechnologie. En ook op de door met Ministerie VWS ingestelde website: Veel dingen die de thuiszorg doet, zou een cliënt liever zelf doen als dat mogelijk was. Als door technologie of een hulpmiddel iemand iets (weer) zelf kan doen, dan vergroot dat het gevoel van eigenwaarde.

Bovendien, als dan de thuiszorgmedewerker langs komt, dan kan deze zich richten op aandacht en verzorging. Sommige routinematige handelingen kan iemand dan zelf, zoals het innemen van medicijnen, de ogen druppelen of het aantrekken van de steunkous. Lees meer op https://www.zorgvannu.nl/themas/techniek-in-de-thuiszorg met ook enkele filmpjes zoals E-Health in de praktijk.

 

 

 

Andere filmpjes (enkele voorbeelden|)
Technologie helpt de kwaliteit van leven te verbeteren van INVOORZORG

https://youtu.be/Z1u0f_AQTbQ

Technologie ondersteunt bij zorg voor ouderen in Raalte

https://youtu.be/MfRZnIJgUmQ

Ouderen en Zorg versus Technologie

https://youtu.be/_MgJ4o2vajs

Technologie die dagelijks gebruikt wordt, is ook prima toepasbaar in de zorg. Met de smartphone kan je collega’s, vrijwilligers en cliënten goed bereiken. En ander technologisch snufje zijn bewegingssensoren die op de kamer van de bewoner kunnen worden geïnstalleerd.

https://youtu.be/W5YZNU6uCYk

Veel projecten en programma’s
Er zijn veel projecten en programma’s ontwikkeld om wonen, welzijn en zorg voor ouderen te verbeteren. Het ene succesvoller en effectiever dan het andere. Wat vinden ouderen belangrijk?
Lees meer in
Wat vinden ouderen belangrijk bij wonen welzijn zorg
en  Voorbeeldprojecten bij het toetsingskader wat per levensfase ouderen belangrijk vinden
en   Als ik ouder word – het leven van alledag
en Werkblad effectiviteit sociaal vitaal 20 juni 2017

Enkele voorbeelden van projecten en programma’s
1.Zorgzame Dorpen Groningen
Zorgzame Dorpen Groningen is een krachtenbundeling van ruim 120 zorgzame bewonersinitiatieven in de Provincie Groningen. Op het Groninger platteland zoeken steeds meer bewonersinitiatieven zelf een passend antwoord op de veranderingen in de zorg en het ‘langer zelfstandig thuis wonen’.

De nog steeds in aantal groeiende zorgzame dorpen stellen ouderen en kwetsbare dorpsgenoten in staat om in eigen huis en dorp te blijven wonen in tijden van verdwijnende (zorg)voorzieningen. Van wekelijkse eetclubjes tot plannen om zelf als dorp nieuwe ‘zorg-hofjes’ van de grond te tillen. Dorpen die zelf het verzorgingstehuis overnemen, of zorgtelefooncirkels en vrijwilligersnetwerken organiseren waarin dorpsgenoten voor elkaar klaarstaan voor klusjes of de boodschappen.

Dorpsbewoners organiseren dit, met een zorgzaam hart – veur mekoar en mit mekoar – om de zorg en leefbaarheid in hun eigen dorp in stand te houden of te verbeteren.
Meer informatie op http://www.zorgzamedorpengroningen.nl

2.Langer Thuis in Rotterdam
Met het programma Langer Thuis neemt de gemeente Rotterdam 3 jaar lang maatregelen om ervoor te zorgen dat ouderen en mensen met een beperking zelfstandig kunnen wonen. De maatregelen richten zich op een geschikte woning, het bevorderen van een vitaal netwerk en het toegankelijk van maken de wijken en hun voorzieningen. Het programma vormt een aanvulling op bestaand beleid en maakt ook gebruik van lopende maatregelen. Er wordt samengewerkt met zorgaanbieders, welzijnsinstellingen, zorgverzekeraars, woningcorporaties en niet in de laatste plaats de doelgroep zelf. Mensen worden ook aangespoord om zich hierop zo goed mogelijk voor te bereiden. Juist in de gezamenlijkheid ligt de kracht. met behulp van een placemat en menukaart kunnen mensen zich voorbereiden

Placemat vragen over hoe u uw leven inricht
Menu Kaart Ouder worden
en leer meer op https://www.rotterdam.nl/wonen-leven/langer-thuis/

3.Wonen met gemak in Breda
Wonen met gemak in Breda biedt ouderen informatie, advies en praktische ondersteuning, door middel van: een servicepunt voor vragen en advies, informatiebijeenkomsten en een gratis Woonscan. Welke aanpassingen zijn er nodig om prettig te kunnen leven? Welke mogelijkheden zijn er? Hoe zit het met de financiering? Bij kleine en grote aanpassingen biedt het project advies en hulp. Vrijwilligers en beroepskrachten helpen ouderen bij het vinden van een geschikt bedrijf en het (vrijblijvend) aanvragen van offertes. Meer informatie op
https://wonenmetgemak.nl/

4.Even Buurten
Meerdere deelgemeenten in Rotterdam werken met Even Buurten. Er ontstaat meer betrokkenheid en ouderen wonen langer prettig zelfstandig thuis kijken de ‘buurt’ en professionals samen met kwetsbare ouderen naar waar de ouderen behoefte aan hebben. De buurt biedt vervolgens passende ondersteuning. Meerdere deelgemeenten in Rotterdam werken met Even Buurten. Er ontstaat meer betrokkenheid en ouderen wonen langer prettig zelfstandig thuis
Lees meer in Toolbox Even-Buurten in Rotterdam

Het is belangrijk dat ouderen zelf, mét steun van overheden, zorginstellingen en woningstichtingen met bovenstaande punten aan de slag gaan. Niet praten over ouderen maar met ouderen !
Bron onder meer Beter Oud jan 2019 en lees meer op https://www.beteroud.nl/ouderen-voorbereiden-toekomst.html

Ontwerp voor ontmoeten – Hoe de gebouwde omgeving kan uitnodigen tot contact- 2021 Januari
Voor het langer thuis wonen van (kwetsbare) ouderen in de eigen wijk zijn een geschikte woning, voorzieningen in de buurt en een prettige sociale en fysieke leefomgeving nodig. Ingrepen in de ruimtelijke omgeving kunnen bijdragen aan de zelfredzaamheid van mensen. Door ruimte te geven aan ontmoeting bouwen mensen een netwerk op van buren en buurtgenoten die elkaar informeel kunnen steunen. Architecte Ianthe Mantingh van Zijdekwartier Architecten neemt u mee in ‘Ontwerp voor ontmoeten’ mee hoe zij als ontwerper kijkt naar gebouwen en hun gebruik.
De publicatie biedt een kader met een perspectief; het zoomt in op de buurt, de route van straat naar huis, het woonblok, de drempelzone en de woning. Er komen voorbeelden van zowel Zijdekwartier architecten als ideeënprijsvraag Who Cares van het Atelier Rijksbouwmeester aan bod. En aangevuld met theorie en praktijk vanuit collectieve woonvormen en andere gerealiseerde voorbeelden uit de Nederlandse ontwerppraktijk.
Met deze uitgave bieden Platform31 en Zijdekwartier architecten kennis en inzichten om te laten zien hoeveel er in de gebouwde omgeving mogelijk is om contact te bevorderen. Het is aan opdrachtgevers, bestuurders, gebruikers en ontwerpers om de juiste vragen te stellen, zodat er op steeds meer plekken ruimte wordt gemaakt voor ontmoeting. Lees meer in Ontwerp van ontmoeten – Hoe de gebouwde omgeving kan uitnodigen tot contact

Top 10 seniorvriendelijke woonomgeving
Langer thuis blijven wonen door ouderen vraagt aanpassingen in de woonomgeving. Want ook in een aangepaste woning is het niet fijn om alleen achter de geraniums te zitten. Ouderen willen dat er voorzieningen in de buurt zijn (denk aan AAA: Albert Heijn of Aldi, Arts en Apotheek), dat het veilig is, dat er vervoer en wandelmogelijkheden zijn en dat er ontmoetingsplekken zijn. Lees meer in Top 10 seniorvriendelijke woonomgeving

Toetsingskader Wat vinden ouderen belangrijk bij wonen welzijn zorg BETER OUD maart 2018
Wat vinden ouderen zelf belangrijk als het gaat over wonen, welzijn en zorg? Wat zijn nou écht waardevolle verbeteringen? Niemand kan deze vragen beter beantwoorden dan ouderen zelf.

Daarom stelde het ouderenplatform van BeterOud aandachtspunten op en toetsten zij verbeterprojecten vanuit ouderenperspectief. De uitkomsten vindt u in dit toetsingskader: oftewel ‘de meetlat van de ouderen’.

Een waardevol hulpmiddel voor iedereen die wonen, welzijn en zorg voor ouderen wil verbeteren!

En daarbij zorgt voor: Wonen in en comfortabele en veilige woning in en sociale en veilige buurt met een tijdige signalering van problemen met vervolgens adequate ondersteuning.

Zie voor meer informatie

het Toetsingskader Wat vinden ouderen belangrijk bij wonen welzijn zorg BETER OUD maart 2018

 

Wereld Gezondheid Organisatie (WHO) het concept age-friendly cities
In 2007 lanceerde de Wereld Gezondheid Organisatie (WHO) het concept age-friendly cities. De WHO geeft met dit concept een antwoord op de vergrijzing van de wereldbevolking en wil ouderen in staat stellen om te blijven participeren in de samenleving en hieraan bij te dragen. Sinds de lancering in 2007 groeit de belangstelling flink en ontstaan overal initiatieven om age-friendly environments te realiseren. Het doel van de website agefriendlynederland.nl is om het (werken met) het Engelse begrip “age-friendly environments” beter toegankelijk te maken voor Nederlandstaligen.

Het werken met de checklist, actieplannen, impactanalyse en het betrekken van ouderen staan op deze website met praktijkvoorbeelden uit België en Nederland.

Age-friendly environments kan worden vertaald in ‘mensvriendelijke omgevingen’, maar het kan ook staan voor ‘seniorvriendelijke omgevingen’ of ‘leeftijdvriendelijke omgevingen’.

Age-friendly environments bestaan uit acht domeinen die samengevat kunnen worden in drie hoofdonderdelen:
Fysieke leefomgeving: huisvesting, openbare gebouwen, publieke ruimten en mobiliteit.
Sociale leefomgeving: burgerparticipatie en werkgelegenheid, sociale inclusie en non-discriminatie, sociale participatie.
Voorzieningen en diensten: communicatie en informatie, gemeenschappelijke en zorgvoorzieningen.

Om age-friendly environments te realiseren is de betrokkenheid en inzet van veel partijen nodig. Lees meer in de Age friendly cities checklist
Ouderen en ouderenorganisaties, lokale bestuurders en ambtenaren, het (lokale) bedrijfsleven, zorginstellingen en welzijnsorganisaties en woningcorporaties zijn de meest voordehand liggende betrokken organisaties. Meer informatie op http://agefriendlynederland.nl . Lees ook het artikel Gelukkig oud worden in de stad

WHO – Towards an Age-friendly World
A key strategy to facilitate the inclusion of older persons is to make our world more age-friendly.

An age-friendly world enables people of all ages to actively participate in community activities and treats everyone with respect, regardless of their age. It is a place that makes it easy for older people to stay connected to people that are important to them. And it helps people stay healthy and active even at the oldest ages and provides appropriate support to those who can no longer look after themselves. Lees meer op http://www.who.int/ageing/age-friendly-world/en/

Hoe seniorvriendelijk is uw wijk? Onderzoek in Delft – 2020 Maart
In de Delftse wijk Tanthof wonen steeds meer ouderen. Veelal bewoners van het eerste uur die ondertussen hun kinderen het huis uit hebben zien gaan en zelf met pensioen zijn. Hoe ervaren zij het ouder worden in hun wijk? In hoeverre is hun wijk op het gebied van wonen, voorzieningen en openbaar vervoer ingericht op de aanwezigheid van ouderen? Tweedejaars studenten Social Work van De Haagse Hogeschool hebben onderzoek gedaan naar deze vragen. Ze maakte een eerste verkenning van de seniorvriendelijkheid van de wijk. Dit in opdracht van de Werkplaats Sociaal Domein Den Haag-Leiden en het Stadslab Vergrijzing Tanthof. Daarbij is gebruik gemaakt van het WHO-model van Age-Friendly Cities Op basis daarvan is een vragenlijst ontwikkeld en zijn twintig ouderen bevraagd over hoe zij de seniorvriendelijkheid van hun wijk ervaren en de factoren die zij zelf daarbij van belang achten. Lees meer in Hoe seniorvriendelijk is uw wijk – Onderzoek in Delft

Memorandum voor een dementievriendelijke gemeente in Vlaanderen
Ook in Vlaanderen is er aandacht voor dementievriendelijke gemeenten. Mensen met dementie maken normaal deel uit van de samenleving en 70% van hen woont thuis. Lokale overheden zijn mee verantwoordelijk voor de kwaliteit van leven van hun burgers. Bovendien zijn het belangrijke aanbieders van zorg, bijvoorbeeld via gezinszorg of door het uitbaten van woonzorgcentra.

Daarom stelden de expertisecentra dementie en de Alzheimer Liga Vlaanderen een memorandum op richting lokale verkiezingen in Vlaanderen in 2018.

Dit memorandum werd geïnspireerd door mensen met dementie zelf, hun naasten en professionals via sessies die begeleid werden door de VVSG, Alzheimer Liga en Expertisecentrum Dementie Vlaanderen.
Opvallend is de vraag naar de creatie van een dementievriendelijke gemeente. Mensen met dementie vinden het belangrijk om zo lang mogelijk aan de samenleving te kunnen deelnemen, maar dan is bijvoorbeeld de aanpak van de mobiliteitsarmoede van belang. Het zich niet meer zelfstandig kunnen verplaatsen ten gevolge van oriëntatieproblemen beperkt mensen in hun autonomie. Maar ook chauffeurs van vervoersbedrijven of lokaal transport weten dan best hoe ze met personen met dementie moeten omgaan.
Verder wordt geadviseerd dat de gemeente instapt in een vermissingsprotocol, een initiatief dat al in diverse politiezones wordt toegepast en sterk gewaardeerd wordt door de Cel Vermiste Personen omwille van zijn efficiëntie. Hulpaanvaarding en tijdige zorgplanning zijn zowel voor mensen met dementie als mantelzorgers essentieel om kwaliteit van leven te behouden. Daarom is het ook van belang dat de gemeente zijn informerende rol naar de burger ten volle kan opnemen.

Ook de bibliotheek kan daarin een rol spelen. “Heel wat gemeenten zijn zich hiervan bewust”, stelt Mieck Vos, algemeen directeur bij de VVSG. “De VVSG zal gemeenten in de toekomst blijven ondersteunen om een dementievriendelijk beleid te voeren. We raden hen aan om mensen met dementie en hun mantelzorgers heel goed te betrekken bij de voorbereiding en het uittekenen van maatregelen”, aldus Vos. Lees meer in “zet dementie op de kaart in jouw gemeente”  in  Vlaanderen Memorandum gemeenteraadsverkiezingen 14 oktober 2018  of op https://www.dementie.be/