Mantelzorg en ondersteuning mantelzorgers - Mensen met dementie in Groningen

Mantelzorg en vrijwilligerswerk zijn ook voor mensen met dementie belangrijk. Het wordt samen ook wel informele zorg genoemd. Mantelzorg en vrijwilligerswerk zijn termen die vaak door elkaar gehaald worden. Toch zijn er essentiële verschillen. U leest hier informatie wat mantelzorg en vrijwilligerswerk is en de bijdrage van de mantelzorgers en vrijwilligers. U vindt hier ook een overzicht van de onderzoeken m.b.t. de ontwikkelingen en bedreigingen.

Mantelzorg
Mantelzorg is alle hulp aan een hulpbehoevende door iemand uit diens directe sociale omgeving. Ook minder intensieve hulp, de hulp aan huisgenoten en de hulp aan instellingsbewoners zijn meegenomen. Mantelzorg is hulp die verder gaat dan de zogenoemde ‘gebruikelijke hulp – Bron SCP.

Vrijwilligerswerk
Een vrijwilliger verricht vrijwilligerswerk uit vrije wil werkzaamheden, buiten een vast dienstverband. In het algemeen zijn deze werkzaamheden onbetaald of staat er een vergoeding tegenover die lager ligt dan het minimumloon bij betaald werk. Vrijwilligers worden opgedeeld in twee categorieën: nieuwe en klassieke vrijwilligers. De klassieke vrijwilliger is iemand die jarenlang in dezelfde organisatie een taak blijft uitvoeren. Zijn of haar motivatie wordt vaak gelinkt aan sociale aspecten. De vrijwilliger blijft bij de organisatie omdat de andere vrijwilligers vrienden zijn en omdat hij of zij al jaren hetzelfde doet. Deze vorm komt aan het begin van de eenentwintigste eeuw minder vaak voor dan de nieuwe vrijwilliger. De nieuwe vrijwilliger gaat eerder “shoppen” en neemt een engagement op met een specifiek doel (iets leren, een problematiek oplossen) Bron Wikipedia.

Het onderzoek Sociale samenhang en Welzijn 2017 geeft een beeld van de vrijwilligers en het soort vrijwilligerswerk in Nederland
Enkele getallen over vrijwilligerswerk

Bijna de helft van de Nederlanders van 15 jaar en ouder gaf in 2017 aan zich minstens een keer per jaar ingezet te hebben als vrijwilliger. Drie op de tien zeiden in de vier weken voorafgaand aan het interview nog vrijwilligerswerk te hebben gedaan. Deze aandelen zijn al sinds 2012 vrij stabiel. Gemiddeld besteedt een vrijwilliger 4,5 uur per week aan vrijwilligerswerk.

Welke bevolkingsgroepen zetten zich vooral in als vrijwilliger? In welke regio’s en steden zijn veel vrijwilligers te vinden? Welke activiteiten verricht men als vrijwilliger? Wat is de voornaamste reden van vrijwilligers om zich kosteloos in te zetten voor een organisatie of vereniging? En hoe tevreden zijn ze met hun vrijwilligerswerk? Lees meer in Vrijwilligerswerk – Activiteiten en duur en motieven – CBS 2018

Waar vind ik een vrijwilliger?
In elke gemeente is wel een aanbod voor vrijwilligerswerk; soms ook specifiek voor mensen met dementie. Vrijwilligers bieden mensen met dementie en hun mantelzorgers ondersteuning in de thuissituatie. Vrijwilligers komen voor bijvoorbeeld het contact: samen een leuke activiteit ondernemen, een kopje koffie drinken, een spelletje doen, TV kijken, muziek luisteren, even naar buiten of herinneringen ophalen. Zo ondersteunen vrijwilligers mantelzorgers door een paar uurtjes de zorg over te nemen, zodat zij er zelf even uit kunnen. Overigens kunnen ook mensen met dementie zelf vrijwilligerswerk doen.

Beleid, ontwikkelingen en onderzoek mantelzorg en informele zorg
Mantelzorg en vrijwilligerswerk worden samen ook wel informele zorg genoemd. Mede door de vergrijzing wordt op vrijwilligers en mantelzorgers een groot beroep gedaan. Vrijwillige zorg, hulp en ondersteuning is een onmisbaar kapitaal. Ook worden vrijwilligers en mantelzorgers wel het “cement” van de samenleving genoemd.
Daarom wordt er veel onderzoek naar gedaan en vragen belangenorganisaties aandacht voor de waardering van de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers.

De visie Mantelzorg naar 2040 -MantelzorgNL – 2022 oktober
‘Er wordt te makkelijk gedacht over wat mantelzorgers allemaal kunnen doen en er wordt helemaal niet nagedacht over de groeiende groep mantelzorgers die het niet redt en overbelast raakt. Dit schaadt de samenleving en het draagvlak om voor elkaar te zorgen.’
MantelzorgNL vindt dat er nu gehandeld moet worden en presenteerde daarom 3 oktober 2022 de visie Mantelzorg naar 2040 waarmee het kabinet direct aan de slag kan.
Daarom komt MantelzorgNL met een nieuwe visie op mantelzorg die de mens centraal zet. Immers, een overheid die vraagt van mensen om voor elkaar te zorgen, is alleen effectief als er sprake is van wederzijds vertrouwen.. Kortom, een visie die de mantelzorger erkent en waardeert. Een visie die mantelzorgers wegens teveel zorgtaken niet aan de arbeidsmarkt, maar garandeert dat mensen werk en mantelzorg kunnen blijven combineren.
Daarvoor is nodig:
1.Van systeemgericht werken naar mensgericht denken.
Vertrouwen in de mens moet het uitgangspunt zijn in de werkwijze van overheid en instanties. Niet elke keer dezelfde formulieren in te vullen, maar wordt één formulier door alle instanties gebruikt.
2.Borging van mantelzorg in alle (zorg)wetten. Zodat vanuit Wmo, Zvw, Wlz en Jeugdwet systemisch wordt gewerkt waarbij de professional, de mantelzorger en – waar mogelijk – de zorgvrager samen bepalen wat nodig is en wat mogelijk is met ook ter preventie van overbelasting.
3.Inperking van de vrijheid van instanties om aanpassingen in het nadeel van mantelzorgers door te voeren.
4.Faciliteren van de sociale basis. Het kabinet verwacht meer van het sociale netwerk rondom mensen, maar uit onderzoek blijkt dat 33% van de mantelzorger alles alleen doet. En om een netwerk te onderhouden moet je actief zijn en er tijd in investeren. Mantelzorgers die intensief zorgen, hebben de tijd en/of de energie vaak niet.
5.Dat er onderscheid wordt gemaakt in lichte en zware vormen van mantelzorg. Uitgangspunt is dat mensen in het eigen sociale netwerk – met familie, vrienden en buurt – veel kunnen regelen. Lichte vormen van mantelzorg worden zoveel mogelijk gefaciliteerd door het mensen mogelijk te maken voor elkaar te zorgen. Dit vraagt om faciliteren aan de basis, niet aan het einde. Zo blijft (meer) formele zorg en ondersteuning beschikbaar voor zwaardere zorgsituaties en zwaarder belaste mantelzorgers. Essentieel is om hierbij aandacht te hebben voor de preventie van overbelaste mantelzorg, door tijdig voldoende zorg en ondersteuning in te zetten.
Bron en informatie MantelzorgNL. Lees meer in MantelzorgNL Visie op Mantelzorg hoog tijd voor een nieuw denkkader 2022 oktober

Advies mantelzorg voor en door ouderen – Raad van Ouderen – 2022 september
Het toenemende beroep op mantelzorgers, naast werk en gezin, vraagt om een visie van de overheid om de mantelzorgers beter te ondersteunen. De Raad van Ouderen signaleert veel zorgen bij de huidige mantelzorgers over de toekomst. Alleen door de zorgvrager en mantelzorger meer centraal te stellen in de professionele zorg, de mantelzorg beter te verdelen, de administratieve lasten te verminderen en verlof en vergoedingen te verbeteren, worden de condities voor mantelzorgers verbeterd en zullen meer mensen dit langer kunnen volhouden. Mantelzorg is een mooie manier van zorgen, maar de mantelzorgers moeten de steun van de samenleving en de overheid wel ervaren. Lees meer in het advies Advies mantelzorg voor en door ouderen – Raad va Ouderen – 2022 september

Netwerken integrale ouderenzorg – Goede samenwerking tussen zorgverleners positief voor gevoel van veiligheid bij ouderen en mantelzorgers – 2022 Februari
Een goede onderlinge samenwerking tussen verschillende zorgpartijen is belangrijk voor het gevoel van veiligheid en rust bij ouderen en mantelzorgers. Dit geeft hen het vertrouwen dat zorgverleners elkaar weten te vinden en er snel actie genomen kan worden als dit nodig is.
Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM. Hiervoor spraken onderzoekers met ouderen en mantelzorgers die binnen een zogeheten netwerk integrale ouderenzorg vallen. Dit zijn samenwerkingsverbanden van verschillende zorg – en welzijnsprofessionals (zoals huisartsen en sociaal werkers) en/of organisaties. Denk aan thuiszorgorganisaties en gemeenten.
Zowel ouderen als mantelzorgers waarderen het om één contactpersoon te hebben. Daarnaast vinden ze een goede uitwisseling van informatie en het contact tussen zorgverleners onderling belangrijk. Zeker mantelzorgers voelen zich gesteund en ondersteund als er met hen wordt meegedacht en rekening gehouden. Dit geeft ze het gevoel dat ze er niet alleen voor staan.
In Nederland worden netwerken integrale ouderenzorg opgezet. In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWSMinisterie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) deed het RIVM eerder onderzoek naar waar deze netwerken in Nederland zitten, wat hun kenmerken zijn, welke doelen ze hebben, hoe ze die bereiken, en welke knelpunten zij ervaren. Dit onderzoek richt zich op de vraag hoe ouderen en mantelzorgers integrale ouderenzorg ervaren. Lees meer in RIVM Factsheet Integrale ouderenzorg februari 2022

Nieuwe handreiking – zo organiseer je logeerzorg voor ouderen – 2021 November
Wat is er nodig om ‘logeerzorg’ te organiseren ter ondersteuning van mantelzorgers? Welke partijen betrek je en met welke afspraken? Een nieuwe uitgave van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) biedt de helpende hand.
Logeerzorg is een vorm van respijtzorg, dus vervangende mantelzorg. Mensen die intensief verzorging nodig hebben of ondersteuning, verblijven dan tijdelijk ergens anders. Denk aan een logeeradres voor iemand met beginnende dementie of een ggz-cliënt. Door de inzet van logeerzorg worden hun mantelzorgers voor even ontlast.
De nieuwe handreiking geeft gemeenten, zorgverzekeraars, zorgkantoren en zorgaanbieders antwoorden op de meest gestelde vragen over dit onderwerp. De handreiking richt zich op (niet acute) logeerzorg voor ouderen en hun mantelzorger, hoofdzakelijk vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Maar er zijn ook raakvlakken met de langdurige en de reguliere zorg, aldus de koepelorganisatie. Lees meer in de Handreiking-voor-het-organiseren-van-logeerzorg-voor-ouderen – VWS DSP november 2021

Mantelzorgers van ouders met een niet-westerse migratieachtergrond – 2021 Oktober
Nu de groep oudere migranten met een niet-westerse migratieachtergrond groter wordt, nemen ook de mantelzorgers die voor hen zorgen in aantal toe. Als we hen vergelijken met andere helpers, dan valt op dat deze hulpontvangers en helpers relatief jong zijn. Dat concluderen Mirjam de Klerk, Inger Plaisier en Alice de Boer op basis van kwantitatief onderzoek. Mantelzorgers met een niet-westerse migratieachtergrond ervaren hun hulp ook relatief vaak als positief, maar voelen zich vaker ernstig belast. Lees hun artikel Mantelzorgers van ouders met een niet-westerse migratieachtergrond

Aanbevelingen aan gemeenten – Wie zorgt er voor de mantelzorger als die een adempauze nodig heeft? Hoe (on)bekend is de term respijtzorg? – 2021 September
Wie zorgt er voor de mantelzorger? Dat was de centrale vraag in de serie gesprekken over respijtzorg die het Platform Hattinge Verschure samen met Menzis en de VGG (Vereniging Groninger Gemeenten) in het najaar 2021 en het voorjaar 2021 met de beleidsambtenaren van alle Groninger gemeenten heeft gevoerd.
Het waren openhartige gesprekken waaruit blijkt dat gemeenten zich betrokken voelen bij mantelzorgers en de noodzaak zien om daar de komende jaren aandacht aan te (blijven) besteden. In de gesprekken bleek overigens ook hoe jammer het soms is als er veel tijd en energie wordt gestoken om tot een goede ondersteuning van mantelzorgers te komen, waar vervolgens weinig gebruik van wordt gemaakt.
Aanleiding
Aanleiding voor deze verkenning, waarvoor het Platform Hattinga Verschure het initiatief heeft genomen, was het eindrapport van Clémence Ross. Zij was door minister Hugo de Jonge aangewezen als aanjager Respijtzorg.
Aanbevelingen
Van elk gesprek is een verslag gemaakt dat aan de deelnemers is gestuurd. Uit de opbrengst van alle gesprekken zijn aanbevelingen geformuleerd die, rekening houdend met de lokale situatie, algemeen toepasbaar zijn en zorgen dat mantelzorgers ontlast kunnen worden in een situatie waarin de zorg (en de zorg om de zorg) hen boven het hoofd dreigt te groeien.
Deze aanbevelingen en het vervolg leest u in Aanbevelingen aan gemeenten – Wie zorgt er voor de mantelzorger als die een adempauze nodig heeft – PHV 2021 september

Jonge mantelzorgers – Onafhankelijk advies van de JMZ Pro Klankbordgroep – 2021 Juni
Marjet Karssenberg van de JMZ Pro Klankbordgroep van ervaringsdeskundige jonge mantelzorgers heeft in de Week van de Jonge mantelzorger het advies “Kind van de rekening” overhandigd aan Mirjam Diderich, voorzitter van JMZ Pro. In het document staan laagdrempelige adviezen om de positie van jonge mantelzorgers te verbeteren.
Voor de positie van jonge mantelzorgers is de laatste jaren steeds meer aandacht. Een hele goede ontwikkeling. Om aan deze positieve aandacht een concrete invulling te geven, heeft de klankbordgroep van JMZ Pro vanuit eigen ervaringen haar eerste concrete kaderstellende en richtinggevende advies opgesteld om de positie van jonge mantelzorgers op het voortgezet onderwijs (VO) te verbeteren.
Waar loop je als jonge mantelzorger op de middelbare school tegenaan, wat mist daarin en hoe kunnen we bewustwording en signalering verbeteren? En hoe moet vervolgens coaching en begeleiding worden ingericht? Het advies van de Klankbordgroep heeft een duidelijk doel: het leven van jonge mantelzorgers zo prettig, licht en normaal mogelijk maken en vooral voorkomen dat zij zelf onnodig het “kind van de rekening” worden.
Lees meer in het advies Jonge Mantelzorgers – Advies-VO-Klankbordgroep-JMZ-Pro juni 2021 met bron en meer info op https://www.jmzpro.nl

Financiële kwetsbaarheid van mantelzorgers – beleid voor gemeenten – 2021 Maart
Een life event, zoals het verlenen van mantelzorg, kan van grote invloed zijn op de financiële situatie. Mantelzorgers lopen een verhoogd risico op armoede problematiek en sociale uitsluiting.
Als gemeente heeft u de opdracht om mantelzorgers te ondersteunen en te voorkomen dat zij overbelast raken of in de financiële problemen raken. Het is belangrijk dat de gemeenten hier integraal beleid op ontwikkelen. Movisie zette de financiële kwetsbaarheid op een rij in de flyer Financiele kwetsbaarheid mantelzorgers – flyer voor gemeenten – Movisie maart 2021

Waarde van mantelzorg is 22 miljard per jaar – 2020 Maart
Voor het eerst is berekend wat de waarde van mantelzorg is voor de maatschappij: 22 miljard per jaar. Dit is niet gratis. De uren die je als mantelzorger besteedt aan zorg, kun je bijvoorbeeld niet werken. En val je als mantelzorger uit? Dan zijn de kosten om dit op te vangen nóg hoger.
Mantelzorgers goed ondersteunen loont dus, zo blijkt uit het onderzoek dat Ecorys heeft uitgevoerd in opdracht van MantelzorgNL.
Aantal uren mantelzorg
In totaal besteedden in 2019 vijf miljoen mantelzorgers 1,5 miljard uren aan mantelzorg. Dit komt overeen met 850.000 full time arbeidsjaren.
De 22 miljard is opgebouwd uit:
20 miljard uren die mantelzorgers besteden aan zorg
1,8 miljard aan kosten, zoals reiskosten
Als je als mantelzorger niet zou zorgen, dan zou die tijd je iets anders op kunnen leveren. Zo zou je bijvoorbeeld (meer) kunnen werken en daardoor meer inkomsten hebben of een opleiding kunnen volgen.
Ongekende waarde
Het onderzoek laat de ongekende waarde zien van de inzet van mantelzorgers in Nederland. Want als mensen niet voor hun naasten zouden zorgen, bedragen de kosten voor de maatschappij 32 tot 44 miljard euro. De maatschappelijke kosten om een mantelzorger door een zorgprofessional te laten vervangen, zijn namelijk 70% tot 100% hoger.
Dit onderstreept het maatschappelijke belang van mantelzorg en het belang om mantelzorgers te ondersteunen, met name om overbelasting en risico op uitval te voorkomen.
Bron (5 maart 2021) en meer informatie https://www.mantelzorg.nl
Lees meer in Waarde van mantelzorg is 22 miljard per jaar en De Maatschappelijke Waarde van Mantelzorg en MantelzorgNL factsheet 2021 De waarde van mantelzorg in cijfers

Blijvende bron van zorg over de informele hulp van mantelzorgers en vrijwilligers – 2020 December
Het beroep op mantelzorgers nam de afgelopen jaren toe blijkt uit een onderzoek van het SCP. Met name het aandeel mantelzorgers van mensen met psychische problemen groeide. In dit onderzoek beschrijven zij de ontwikkelingen in de informele hulp tussen 2014 en 2019. Zij keken naar de opvattingen over informele hulp, de aantallen helpers, de veranderingen in zwaarte van het geven van mantelzorg, de ondersteuning die mantelzorgers krijgen en naar de ervaringen van vrijwilligers in de zorg en ondersteuning. Lees meer in SCP – Blijvende bron van zorg – Ontwikkelingen in het geven van informele hulp 2014 – 2019

Mantelzorgers in loondienst bij zorgorganisatie – 2020 Juli
Zorgorganisaties nemen voor het eerst mantelzorgers in loondienst, voor een paar uur per week. Ze spelen daarmee in op de vergrijzing en het oplopende personeelstekort onder zorgverleners. De mantelzorgers krijgen 10 tot 15 euro per uur om voor hun naaste te zorgen.
Al langer kunnen familieleden zich voor bepaalde zorgtaken laten inhuren via een persoonsgebonden budget. Het in loondienst nemen is een volgende stap. Cicero Zorggroep heeft in zijn verpleeghuislocaties in Zuid-Limburg inmiddels veertien mantelzorgers in dienst. Die zorgen maximaal zes uur per week voor een naaste. De zorgorganisatie wil uiteindelijk driehonderd mantelzorgers op de loonlijst hebben. Thuiszorgbedrijf Informeles in Zoetermeer heeft al zo’n tweehonderd ‘ondersteuners individuele zorg’ in loondienst.
Het ministerie van Volksgezondheid en belangenvereniging MantelzorgNL hebben hun bedenkingen. Zorgverzekeraars Nederland waarschuwt dat van mantelzorg ‘geen verdienmodel moet worden gemaakt’.
Volgens bestuurder Kina Koster van Cicero Zorggroep komt deze nieuwe trend de zorg juist ten goede. ‘De bewoners gedijen bij de extra aandacht. Dat we hiermee op de goede weg zitten, is in deze coronacrisis voor ons alleen maar duidelijker geworden.’
Fatos Ipek-Demir geeft aan dat het een mogelijkheid is voor veel migranten omdat vrouwelijke (migranten)mantelzorgers de hoogste prijs betalen als mantelzorger.
Lees meer over de pro’s en contra’s en de dilemma’s in Mantelzorgers in loondienst bij zorgorganisatie en Limburgse instelling betaalt voor mantelzorg – Wij zien dat het onze bewoners goed doet en Betaalde mantelzorg – Verken en bespreek het MET mantelzorgers en Geef mantelzorgers geen contract maar steun en De waarde van mantelzorg zit in de relatie die je met elkaar hebt – MantelzorgNL

Aanbevelingen voor het verbeteren van respijtzorg Clémence Ross – 2020 januari
Aanjager respijtzorg Clémence Ross onderzocht samen met gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders hoe het komt dat vraag en aanbod van respijtzorg onvoldoende op elkaar aansluiten. Respijtzorg als onderdeel van mantelzorgondersteuning geniet veel belangstelling. Er is veel onderzoek uitgevoerd en er zijn veel initiatieven. Toch blijkt respijtzorg in de praktijk nog onvoldoende benut te worden om overbelasting van mantelzorgers tegen te gaan. Daarom werd een aanpak gekozen die zicht geeft op de belemmeringen die mensen bij de inzet van respijtzorg in de praktijk ervaren. Er is een vorm van actie-onderzoek uitgevoerd bij vier gemeenten die belangstelden in de verbetering van respijtzorg. Uitgangspunt bij de uitvoering van deze praktijkinterventies was de conclusie uit de oriëntatiefase dat de inzet van respijtzorg in Nederland wordt versterkt wanneer deze eerder, makkelijker en meer op maat wordt ingezet.

De aanbevelingen

Toegang respijtzorg moet beter: Respijtzorg kan in Nederland veel meer mantelzorgers helpen wanneer de toegang vanuit het sociaal domein verbetert.
Richten op behoefte doelgroepen: Met een sterkere gerichtheid op de behoefte van doelgroepen komen gemeenten beter in positie om met zorgaanbieders en verzekeraars arrangementen te maken met een evenwichtige verdeling van kosten en opbrengsten.
Er is veel mogelijk binnen het stelsel : Het stelsel met regelgeving uit vier wetten is zeker een obstakel; toch blijken er in de praktijk mogelijkheden te zijn om deze obstakels te overwinnen.
Goede voorbeelden in waaier gebruiken : Een aantal goede voorbeelden zijn geordend naar gemeenten, zorgaanbieders en verzekeraars en opgenomen in een waaier die de voorbeelden overzichtelijk en tastbaar presenteert.
Versterking respijtzorg moet in de praktijk gefaciliteerd worden Respijtzorg zal vooral in de praktijk verder versterkt moeten worden. De kennis en de tools zijn er. Daarom verdient het aanbeveling de inzet van de Minister om respijtzorg aan te jagen, voort te zetten door de inzet van faciliteiten die partijen helpen de belemmeringen in de praktijk op te lossen.
Acties om de versterking van respijtzorg voort te zetten

Lees meer in haar Eindrapport Respijtzorg landelijke aanjager Clemence Ross – Januari 2020 . In de Waaier respijtzorg zijn goede voorbeelden uit de praktijk opgenomen: Waaier van goede voorbeelden respijtzorg nav Rapport Clemence Ross – Januari 2020

Voor veel gemeenten is slechte toegang tot respijtzorg bewust beleid. Gemeenten zijn bang voor een onbeheersbare vraag als de deur voor een adempauze voor mantelzorgers wijder wordt opengezet. Wachtlijsten en administratieve procedures zijn grote belemmeringen.
De complexiteit van de regelgeving vanuit vier wetten maakt het er ook niet makkelijker op. Het gaat om de Wmo, de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet langdurige zorg (Wlz) en de Jeugdwet. Probleem is ook dat de mantelzorger zich vaak niet bewust van het feit dat hij/zij mantelzorger is. Gemeenten en beleidsbepalers zijn op hun beurt onvoldoende bewust van de mogelijkheden tot respijtzorg. Het wringt ook dat de mantelzorger geen positie heeft. Zodra een diagnose of zorgvraag van een cliënt wordt gesteld, moet er direct aandacht voor de mantelzorg zijn, luidt dan ook een van de aanbevelingen. Ook moet een brede variatie aan respijtzorg worden geboden: ‘van logeervoorzieningen tot tijdelijke extra huishoudelijk ondersteuning of hulp van een vrijwilliger thuis’. Lees meer in Respijtzorg bewust niet goed door gemeenten geregeld

Mensen met dementie langer thuis door logeerhuis – juni 2019
Om mantelzorgers van thuiswonende mensen met dementie zo nu en dan te ontzien, zette stichting WarmThuis het logeerhuis op. Tot drie weken kunnen de mensen met dementie logeren. Uit de resultaten van afgelopen vijf jaar blijkt dat de logees hierdoor een half jaar tot een jaar langer thuis kunnen wonen. Lees meer in Mensen met dementie langer thuis door logeerhuis

D66 en VVD presenteren plan logeerzorg – juni 2018
Als iemand een paar dagen per week in een verpleeghuis woont, kan hij of zij wennen aan een zorginstelling en kan de mantelzorger of wijkverpleegkundige tot rust komen. Nu zijn de mogelijkheden om structureel in een zorginstelling te logeren beperkt. Mensen kunnen tijdelijk in een verpleeghuis verblijven als ze moeten herstellen na een val of als de mantelzorger op vakantie is, maar een vast aantal dagen per week logeren kan nog niet.” VVD-Kamerlid Sophie Hermans: “Thuis wonen en een paar dagen per week logeren, om je mantelzorger even wat tijd voor zichzelf te geven en zelf vast een beetje wennen aan het verpleeghuis. Dat is de bedoeling van logeerzorg. Lees meer in Logeerzorg – Langer thuis dankzij het parttime verpleeghuis – D66 en VVD – juni 2018

Informele hulp bij dementie thuis – Onderzoek naar de stand van zaken, de kansen en de knelpunten – Verweij Jonker Instituut – 2019
Wat begon als een onderzoek naar georganiseerd vrijwilligerswerk voor huishoudens met dementie groeide uit tot een analyse van de mogelijkheden én onmogelijkheden van informele hulp aan huis. Wij zochten uit wat er in Nederland aan informele hulp aan huis wordt georganiseerd. Ook werden experts en mensen uit de praktijk gevraagd wat informele helpers moeten weten om mensen met dementie langer, beter, veiliger of prettiger thuis te laten wonen. De focus in dit rapport ligt op het netwerk van informele zorg rondom mensen met dementie en hun mantelzorgers. Opvallend veel buurt- en straatgenoten en bezoekers zijn spontaan actief bij mensen met dementie thuis. Maar er zijn weinig vrijwilligers die vanuit een organisatie hulp bieden.

Ze zochten op vier plaatsen uit wat het oplevert als je wel vrijwilligerswerk rond mensen met dementie thuis organiseert. Er vallen lessen te trekken uit de manier van werken van het Kenniscentrum Mantelzorg Almere, het Odense huis in Amsterdam, Hulp bij Dementie in Limburg en Ketenzorg Dementie op Goerree-Overflakkee.

Aan welke randvoorwaarden valt te denken als je informele hulp wilt versterken? Hoe is de financiering geregeld? Wat vinden de mantelzorgers ervan? Hoe bevalt het de vrijwilligers zelf? In dit rapport vatten ze de bevindingen samen en geven we tips aan organisaties die het leed achter de voordeur willen verzachten en meer goede informele hulp willen organiseren rond mensen met dementie.
De bevindingen van dit onderzoek zijn samengevat in een handreiking met tips voor organisaties die met vrijwilligers, buurt- en straatgenoten en andere informele helpers werken aan het welzijn en de kwaliteit van leven in huishoudens met dementie.
Daarnaast hebben zij een factsheet ontwikkeld waarin de focus ligt op de informele hulp aan mensen met dementie met een migratieachtergrond.
Lees meer in Informele hulp bij dementie thuis Verweij-Jonker 2019 en de Diversiteit bij informele hulp bij dementie of op https://www.verwey-jonker.nl/publicaties en https://www.kis.nl

Combinatie arbeid en mantelzorg gaat vaak goed, maar intensieve mantelzorgers ervaren wel een lagere kwaliteit van leven – SCP – 2019
Dit blijkt uit de publicatie Werk en mantelzorg – kwaliteit van leven en het gebruik van ondersteuning op het werk.

Een kwart van de 16-69-jarigen combineert een baan van 12 uur per week of meer met het geven van mantelzorg (bijna twee miljoen mensen).
Ruim 70% van de werkende mantelzorgers vindt arbeid en mantelzorg goed te combineren.
Een op de vijf taakcombineerders geeft intensieve mantelzorg (wekelijks minimaal 8 uur).
Intensieve mantelzorgers met een baan ondervinden een relatief lage kwaliteit van leven (veel tijdsdruk of ontevreden met hun leven).
Er zijn aanwijzingen dat bij intensieve helpers het contact met de leidinggevende en flexibel werk de ervaren tijdsdruk kunnen verminderen.
Werkende mantelzorgers nemen vaker vakantiedagen op dan zorgverlof.

Dit blijkt uit een onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). De studie is gebaseerd op een enquête naar informele zorg, waaraan ook ruim 3800 werkenden meededen. Het onderzoek geeft meer zicht op de kwaliteit van leven en de rol van de ondersteuning op het werk en de zorgsituatie daarbij.
Een kwart van de 16-69-jarigen combineert arbeid en mantelzorg
Een op de drie werkende vrouwen en een op de vijf werkende mannen geeft mantelzorg. Het gaat om alle hulp aan mensen in de directe sociale omgeving in verband met gezondheidsproblemen. Mannen met een zorgtaak werken 39 uur per week en geven 6 uur mantelzorg (samen 45 uur); vrouwen die beide combineren besteden hieraan 34 uur per week (28 uur werk en 6 uur mantelzorg). Werkende mantelzorgers geven vooral hulp aan een (schoon)ouder (55%), bijna een op de tien (9%) aan de partner en 7% aan zijn of haar kind.
Arbeid en mantelzorg vaak goed te combineren
Een op de drie werkende mantelzorgers helpt (ook) op of na een werkdag. Van hen wordt een op de drie weleens op het werk gebeld voor of door de persoon die ze helpen en moet een op de zeven weleens weg van het werk vanwege de hulpbehoevende. Ruim zeven op de tien (73%) van de werkende mantelzorgers kan naar eigen zeggen arbeid en mantelzorg goed combineren.
400.000 werkenden geven intensief hulp aan hun zieke naaste
Ongeveer 20% van degenen die arbeid en mantelzorg combineren helpt intensief (wekelijks minimaal 8 uur). Het gaat om circa 400.000 mensen. Gemiddeld werken zij 31 uur per week en helpen zij 21 uur (samen 52 uur). Mannen die werk en intensieve hulpverlening combineren zorgen vaak voor hun partner, vrouwen vooral voor (schoon)ouders.
Intensieve mantelzorgers zijn meer ontevreden met het leven en ervaren vaker tijdsdruk
Werkenden die intensief helpen zijn substantieel minder tevreden over hun leven en ervaren meer tijdsdruk. Dit geldt ook voor mantelzorgers van iemand met een psychische beperking. Tot slot voelen ook mensen die vinden dat zij de hulp wel móeten geven zich vaker onder tijdsdruk staan.
Lees meer in de publicatie Werk en Mantelzorg SCP 2019

Trends vrijwilligerswerk in de zorg – 2018
Wat zijn relevante trends en ontwikkelingen op het gebied van vrijwilligers in de zorg?

1.De vraag naar inzet van vrijwilligers neemt toe.
2.De inhoud van werkzaamheden van vrijwilligers verandert in meer welzijn en ondersteuning op maat en het verrichten van allerlei hand- en spandiensten.
3.De grenzen van de werkzaamheden van beroepskrachten liggen minder vast. Ze bewegen meer mee met de veranderende wensen.
4.Het wordt steeds lastiger vrijwilligers te vinden en te binden.
5.Het huidige vrijwilligersbestand vergrijst en de toekomstige vrijwilligers zullen steeds diverser zijn in hun motieven, wensen en behoeften.
6.De morele druk op familieleden om óók een (vrijwillige) bijdrage te leveren neemt toe.
7.Er ontstaat discussie over het ‘betalen’ van vrijwilligers voor specifieke taken en/of over het aanbieden van betaalde welzijns- en ondersteunende diensten.
8.Er is meer behoefte aan maatjesvrijwilligers omdat hulpvragen steeds complexer worden.
9.De beschikbaarheid van vrijwilligers verbreedt van regelmatige naar ook meer incidentele inzet. Daarnaast is er meer vraag naar 1 op 1 activiteiten met bewoners.

Veranderende werkzaamheden
Niet alleen getalsmatig is er steeds meer vraag naar vrijwilligers, de inhoud van het werk verandert ook. Cliënten willen hun leven zoveel mogelijk op hun eigen manier voortzetten. Vooral hierbij is grote behoefte aan (de inzet van) vrijwilligers: zij kunnen een cliënt bezoeken, met hem of haar een wandeling of uitstapje maken en helpen bij praktische klussen. Tegelijkertijd is het lastig om voldoende vrijwilligers te vinden. Daardoor is het voor zorgorganisaties ook moeilijk om op vragen of wensen van cliënten in te gaan. Vrijwilligers zijn in zekere zin ‘een middel’ om het cliënten naar de zin te maken.
Lees over in het Manifest-vrijwillige-zorg-hulp-en-ondersteuning-een-onmisbaar-kapitaal

Burgerinitiatieven
Burgerinitiatieven vormen een belangrijke en interessante ontwikkeling die er voor kan zorgen dat mensen zich minder eenzaam voelen en langer thuis blijven wonen. Lees meer in de Infographic Burgerinitiatieven-in-zorg-en-welzijn ofwel zorgcoöperaties uit de praktijk, inclusief verhalen en video’s van initiatiefnemers. Zo heb je in één document alles bij elkaar ter inspiratie!
Meer lezen? Lees meer in Het verhalenboek – waain mensen een boekje opendoen over hun burgerinitiatief
Bron en informatie https://www.zorgvoorbeter.nl dd december 2018

Aandeel informele helpers – 2016
Ruim een derde van de 16-plussers (36%) geeft informele hulp. Dat zijn circa 5 miljoen mensen. De meeste van hen geven mantelzorg (32%). Mantelzorg is hier ruim opgevat. Het gaat om persoonlijke verzorging, huishoudelijke hulp, maar ook om vervoer, administratieve hulp of emotionele steun. Er zijn ruim 1 miljoen vrijwilligers actief in de hulp of ondersteuning (8,5% van alle 16-plussers). Daaronder scharen we ook incidentele vrijwilligers en vrijwilligers die niet via een organisatie actief zijn. Lees meer in SCP Factsheet Informele hulp 2016

Kwetsbare ouderen missen informele zorg in dorp – 2016
Ook kwetsbare ouderen in dorpen krijgen niet de hulp die ze nodig hebben.

Zo’n 90 procent van dorpelingen vindt het ‘goed wonen’ bij hen in het dorp. Slechts een kleine minderheid vindt dat het slecht gesteld is met de leefbaarheid van het dorp.

Toch leiden prettige omgangsvormen en sociale harmonie niet per definitie tot hulp voor ouderen die daar het meest behoefte aan hebben. Fysiek kwetsbare of beperkte ouderen krijgen relatief veel hulp aangeboden. Maar, ruim 20 procent heeft geen dorpsgenoten die zij om hulp kunnen vragen. Hoewel dorpsbewoners meer ‘informele hulp’ ontvangen naarmate ze ouder worden, zegt 40% van de 85-plussers meer hulp nodig te hebben.

De informele zorg of burenhulp die de meest kwetsbare ouderen – hoogbejaarden met een laag inkomen – bereiken, is vaak niet voldoende. Zij krijgen minder hulp dan ouderen met een gemiddeld of hoog inkomen en geven vaak aan dat zij geen behoefte hebben aan hulp van anderen. Deze combinatie zou kunnen duiden op een sociaal isolement’, schrijft sociaal psycholoog Lotte Vermeij in haar rapport. De onderzoekster vermoedt dat een dorpsbewoner net als een stedeling gesteld is op privacy en rust.
De resultaten komen uit het rapport ‘Kleine gebaren’ van het SCP. Onderzoekster Lotte Vermeij gaat in op het belang van dorpsgenoten voor ouderen op het platteland. De publicatie beschrijft de manier waarop ouderen de lokale gemeenschap waarderen. Wat zijn de dagelijkse problemen die zij in hun leven ervaren? Welke rol speelt het sociale contact in het dorp? Hoeveel hulp ontvangen ouderen? Lees meer in SCP Kleine gebaren Informele zorg platteland febr 2016

Manifest:Een onmisbaar kapitaal – 2018
Nederland heeft een sterke traditie van vrijwilligerswerk. Zeker 1 miljoen vrijwilligers zijn het nodige steuntje in de rug van mensen in een kwetsbare
situatie. Een groot aantal organisaties hebben in een manifest verklaard: We zetten ons in voor de ondersteuning van een ander. We hebben aandacht voor de mens en tijd voor een goed gesprek. Brengen rust, ontspanning en waardering. Door iemand die vrijwillig bij je langskomt, voel je weer dat je gezien wordt en er helemaal bij hoort. Vrijwillige zorg, hulp en ondersteuning zijn
daarmee van onschatbare en onmisbare waarde naast de beroepsmatige zorg en de mantelzorg van familie en andere naasten. Lees meer in Manifest Vrijwillige zorg – hulp en ondersteuning; een onmisbaar kapitaal juni 2018

Eén op vier jongeren is mantelzorger
Eén op de vier jongeren onder de achttien is mantelzorger voor een broer, zus of ouder, volgens ‘Opgroeien met zorg’ van Mezzo. Mantelzorg beleid gaat meestal uit van oudere, partners die de mantelzorg verlenen. ‘Mantelzorgen op jonge leeftijd is niet alleen zorg dragen voor, maar ook zorgen maken over bijvoorbeeld je zieke broer of moeder.’ Lees meer in Eén op vier jongeren is mantelzorger

Jonge mantelzorgers – hun studie en hun mantelzorgtaken
Hoe combineren jongeren in de provincie Groningen een studie met mantelzorgtaken? Welke rol is hierbij weggelegd voor de onderwijsinstellingen? Laat je inspireren door de verhalen en mooie voorbeelden! Wat weten we over jongeren die studie en mantelzorg combineren? Wat zijn de gevolgen en wat vraagt dit eigenlijk van onderwijsinstellingen? Zien we ze wel? Mantelzorg Groningen heeft er in december 2019 een Nieuwsbrief aan besteed. Lees meer in Jonge mantelzorgers – hun studie en hun mantelzorgtaken en op https://mantelzorggroningen.nl/

NB. Deze website wordt ingaande 2020 niet meer actueel gehouden.